Het gerechtelijk minnelijk en collectief akkoord: algemene regels

Deze procedures kunnen niet integraal behouden blijven in hun huidige vorm. De Belgische wetgever heeft vooral moeten sleutelen aan het collectief akkoord. In dat kader stemmen de schuldeisers naar huidig recht allemaal samen over het door hun schuldenaar voorgestelde reorganisatieplan. De Richtlijn schrijft voor dat deze stemming moet gebeuren "in categorieën van schuldeisers". Dat geldt alleszins voor grote ondernemingen. De Europese wetgever biedt de lidstaten de mogelijkheid om hiervan af te wijken voor micro-, kleine en middelgrote ondernemingen.   

De Belgische wetgever benut deze mogelijkheid. Het Wetsontwerp tot omzetting van de Herstructureringsrichtlijn maakt een opsplitsing naargelang de grootte van de onderneming. Grote ondernemingen zijn vennootschappen, verenigingen of stichtingen die gedurende twee opeenvolgende boekjaren één of meer van de volgende criteria overschrijden: (i) jaargemiddelde van 250 werknemers, (ii) een jaaromzet excl. btw van 40.000.000,00 EUR en/of (iii) een balanstotaal van 20.000.000,00 EUR. Alle andere ondernemingen zijn KMO’s.

Voor dergelijke grote ondernemingen (niet-KMO's) zal Boek XX WER de stemming in categorieën voorzien, zoals de Europese wetgever oplegt. Voor KMO's blijven de schuldeisers stemmen in één en dezelfde categorie. De wetgever wil de toegang van kleinere ondernemingen tot de – nu reeds complexe – procedure niet verzwaren. KMO's kunnen er evenwel zelf voor kiezen om toch onder het meer complexe stelsel bedoeld voor grote ondernemingen te vallen. Het specifieke regime voor grote ondernemingen komt aan bod in onze volgende nieuwsbrief.

Er zijn nog andere wijzigingen op til voor de gerechtelijke reorganisatie door minnelijk of collectief akkoord. Deze zullen gelden voor alle ondernemingen, ongeacht hun grootte. De voornaamste wijzigingen zijn de volgende:

• Initiële duur van de opschorting beperkt tot maximum vier maanden: de opschortingsmaatregel beschermt de schuldenaar gedurende de onderhandelingen over een minnelijk dan wel collectief akkoord tegen uitvoeringsmaatregelen vanwege diens schuldeisers of de opening van een faillissement. Momenteel kan de rechtbank een opschorting toekennen voor een initiële duur van maximum zes maanden, verlengbaar tot maximum twaalf maanden en in buitengewone omstandigheden bijkomend verlengbaar tot achttien maanden. Dit wordt ingekort. De initiële termijn van de opschorting wordt herleid naar maximum vier maanden. Verlenging blijft mogelijk, maar met een uiterst maximumtotaal van twaalf maanden i.p.v. achttien maanden.

• Minnelijk akkoord voortaan ook mogelijk met één schuldeiser i.p.v. minstens twee: een schuldenaar kan onder het huidige recht enkel een minnelijk akkoord sluiten wanneer minstens twee schuldeisers hierin zijn betrokken. Om de drempel voor de procedure van het minnelijk akkoord te verlagen, bepaalt het Wetsontwerp dat het akkoord voortaan kan worden gesloten met één schuldeiser.

• Schorsende werking van het verzoekschrift ("repeat players"): de wetgever verstrengt de schorsende werking van het verzoekschrift om misbruiken door "repeat players" te vermijden. Wanneer een onderneming een verzoekschrift tot gerechtelijke reorganisatie neerlegt bij de ondernemingsrechtbank, geniet zij in afwachting van de uitspraak reeds de opschortingsmaatregel. Deze bescherming geldt naar huidig recht niet wanneer de verzoeker minder dan zes maanden voordien reeds een gerechtelijke reorganisatie heeft aangevraagd. Dit termijn wordt verlengd tot twaalf maanden (weliswaar met de mogelijkheid voor de rechtbank om hiervan af te wijken mits met redenen omklede beslissing).

• Aanstelling voorlopig bewindvoerder: op verzoek van elke belanghebbende of het openbaar ministerie kan de rechtbank voor de duur van de opschorting een voorlopig bewindvoerder aanstellen wanneer ze vaststelt dat de schuldenaar of één van zijn organen een kennelijk grove fout heeft begaan.

• Aanstelling herstructureringsdeskundige: bij een gerechtelijke reorganisatie door collectief akkoord kan de ondernemingsrechtbank op verzoek van elke belanghebbende een herstructureringsdeskundige aanstellen om de schuldenaar en de schuldeisers bij te staan bij de onderhandelingen over en het opstellen van een reorganisatieplan.

• Verzoek tot opheffing van de opschorting: onder meer om een sneeuwbaleffect te vermijden, krijgen schuldeisers de mogelijkheid om de ondernemingsrechtbank te verzoeken om de gevolgen van de opschorting ten aanzien van hen op te heffen. Een schuldeiser die hierop beroep wil doen, zal moeten aantonen dat hij kennelijk wordt benadeeld door de opschorting of dat zijn eigen continuïteit in het gedrang komt.

Conclusie is dat voor KMO's[1] de huidige regels van minnelijk en collectief akkoord grotendeels behouden blijven. KMO’s ontkomen aan het complexe systeem van stemming in categorieën over het reorganisatieplan bij de gerechtelijke reorganisatie door collectief akkoord, tenzij ze daar zelf voor kiezen. Op dit systeem gaan we nader in in onze volgende nieuwsbrief in deze reeks over de omzetting van de Herstructureringsrichtlijn.

[1] Waakzaamheid is geboden voor KMO's die als verbonden ondernemingen tezamen aan de parameters van grote ondernemingen beantwoorden: zij zullen onder het stelsel voor grote ondernemingen vallen.