Nieuwe Europese procedureregels toepasselijk vanaf 10 januari 2015

Eén van de belangrijkste instrumenten voor de beslechting van grensoverschrijdende geschillen in een Europese context is de Brussel I-Verordening. “Brussel I” wijst, in burgerlijke en handelszaken, de bevoegde rechter aan en regelt de tenuitvoerlegging en erkenning van rechterlijke beslissingen over de grenzen heen. Vanaf 10 januari 2015 wordt de nieuwe Verordening “Brussel Ibis”[1] toepasselijk, die “Brussel I” zal vervangen en een aantal pijnpunten moet verhelpen.   Twee van de belangrijkste nieuwigheden zijn de afschaffing van het exequatur en de uitzondering op de  zgn. “lis pendens”-regel wanneer partijen een forumbeding zijn overeengekomen. Die punten worden hieronder kort besproken.   Exequatur is de voorafgaande toelating van de rechtbank van het land van tenuitvoerlegging om een beslissing uit een andere lidstaat uit te voeren. Die “tussenstap” om een rechterlijke uitspraak in een andere lidstaat te kunnen uitvoeren, werd duur en tijdrovend beschouwd. Volgens de nieuwe regels is een afschrift van de uit te voeren beslissing en een “certificaat” van het gerecht van oorsprong, waaruit blijkt dat de beslissing in het land van oorsprong uitvoerbaar is, in beginsel voldoende om tot tenuitvoerlegging in een andere lidstaat over te gaan. Tenuitvoerlegging in andere lidstaten zal daardoor sneller en goedkoper worden.   Op het vlak van bevoegdheid innoveert de nieuwe Verordening door van de zgn. “lis pendens”-regel af te wijken wanneer partijen een forumbeding zijn overeengekomen. Volgens de “lis pendens”-regel moet, wanneer een vordering voor gerechten van verschillende lidstaten wordt gebracht, het gerecht waar de zaak het laatst is aangebracht, zijn uitspraak aanhouden tot de beslissing van het gerecht waar de zaak het eerst is aangebracht. Die regel geeft aanleiding tot de praktijk van zgn. “torpedo’s”, waarbij deloyale procespartijen snel een procedure opstarten bij een (onbevoegde) rechter in een land met een grote gerechtelijke achterstand, om verantwoording voor de bevoegde rechter zo lang mogelijk trachten uit te stellen. De nieuwe regels zetten die strategie buiten spel indien partijen een bevoegdheidsbeding zijn overeengekomen. Wanneer voor de door partijen overeengekomen rechter wordt gevorderd, zal die immers voorrang krijgen, ongeacht het tijdstip waarop andere rechters werden aangesproken.   Samengevat zijn de vernieuwingen toe te juichen, maar al bij al relatief beperkt. Brussel Ibis  is een evolutie eerder dan een revolutie ten aanzien van de intussen meer dan tien jaar oude Brussel I-Verordening. Op zich is daar niets mis mee, Brussel I heeft zijn diensten bewezen, maar het oorspronkelijke voorstel van de Europese Commissie ging wel een stuk verder. In de steeds voortschrijdende Europeanisering van het burgerlijk procesrecht is Brussel Ibis geen reuzensprong, maar eerder een voorzichtig stapje. [1] Verordening (EU) Nr. 1215/2012 van het Europees Parlement en de Raad van 12 december 2012 betreffende de rechterlijke bevoegdheid, de erkenning en de tenuitvoerlegging van de beslissingen in burgerlijke en handelszaken, L 351/1.