Het sociaal strafrecht: eindelijk een codificatie

Het sociaal strafrecht is altijd al een ratjetoe geweest van diffuse bepalingen, verspreid over diverse wetten en (algemeen verbindend) verklaarde collectieve arbeidsovereenkomsten. In die zin reflecteert het sociaal strafrecht de ontstaansgeschiedenis van het sociaal recht in het algemeen, dat te paard zit tussen recht en politiek. ‘Ad hoc’ wetgeving reglementeert ‘nieuwe problemen’ in de sfeer van het arbeids- of sociale zekerheidsrecht, de finale artikelen van deze wetgeving voorzien dan in strafrechtelijke sancties. Voorbeelden van deze beproefde techniek zijn o.m. de Arbeidswet (1971) en de Uitzendarbeidswet (1987). Dat alles leidde tot onduidelijkheid en een gebrek aan samenhang. De Wet Administratieve Geldboeten (1971) was al een eerste stap in de goede richting, doordat in één Wet de door een administratieve geldboete sanctioneerbare strafrechtelijke overtredingen werden samengevat. Daardoor werd het sociaal strafrecht minder repressief en/of stigmatiserend van aard en werden de correctionele rechtbanken ontlast. Maar een algemene codificatie van het sociaal strafrecht was deze Wet zeker niet. Het Sociaal Strafwetboek, dat recent door de Kamer werd gestemd, moet dat wel zijn. Het gaat om een ambitieus wetgevend project, waarbij – na jaren van voorbereidend werk – de uniformisering en vereenvoudiging van het sociaal strafrecht wordt betracht. Het eerste boek omvat de algemene regels, m.n. de procedureregels, de regeling van administratieve geldboeten en de algemene regeling van de straffen. Het tweede boek bevat de eigenlijke misdrijven en hun sancties, die per aangelegenheid gerangschikt zijn. Het Sociaal Strafwetboek voert o.m. de volgende nieuwigheden in: - De rechten van verdediging tijdens de fase van toezicht en controle worden beter omschreven. Beroepsprocedures tegen maatregelen opgelegd door sociaal inspecteurs worden voorzien, de bepalingen van de Wet Franchimont zijn toepasselijk op het verhoor door de sociaal inspecteur, het visitatiebevel wordt niet langer afgeleverd door de politierechter maar wel door de onderzoeksrechter. - De bevoegdheden van de sociaal inspecteurs worden uitgebreid, waardoor deze een actievere rol kan opnemen in de zoektocht naar informatiedragers. - Het systeem van administratieve geldboeten wordt veralgemeend, ongeacht de ernst van het sociaalrechtelijk misdrijf. Lichte inbreuken zijn thans enkel nog met een administratieve geldboete strafbaar. Ook wordt de procedure betreffende de ‘administratieve’ vervolging wordt gereglementeerd. - Er worden vier sanctieniveaus voorzien, waarbij elke overtreding wordt gesanctioneerd met één van deze sancties afhankelijk van hun graad van ernst. - Er worden nieuwe straffen ingevoerd, zo bijv. de sluiting van de onderneming, het verbod van uitvoering van een activiteit. Het Sociaal Strafwetboek treedt in werking op een door de Koning te bepalen datum en uiterlijk zes maanden na de bekendmaking van de desbetreffende Wet in het Belgisch Staatsblad. Een uitgebreide bespreking van het Sociaal Strafwetboek gaat het bestek van deze bijdrage te buiten. In navolgende nieuwsbrieven krijgt u een uitgebreidere toelichting. Antwerpen, 9 december 2009